Bij: Esther van der Sande

In onze moderne werkomgeving, waar prestatie en productiviteit vaak centraal staan, vergeten we soms hoe belangrijk het is om onszelf de ruimte te geven om gewoon even te zijn. Zelfzorg en psychologische veiligheid zijn twee kanten van dezelfde medaille; de manier waarop we voor onszelf zorgen, legt de basis voor hoe veilig anderen zich bij ons voelen. Als we ons eigen welzijn prioriteren, creëren we niet alleen een sterkere interne beleving, maar ook een veilige ruimte voor de mensen om ons heen.

Zelfzorg is echter niet alleen maar ‘iets voor jezelf doen’. Het gaat om verantwoordelijkheid nemen voor ons eigen welzijn – zowel fysiek als mentaal. In mijn werk als consultant en trainer zie ik dagelijks hoe belangrijk het is om stil te staan bij onze eigen grenzen, om bewust te pauzeren en om veerkracht op te bouwen. Wanneer we goed voor onszelf zorgen, kunnen we veel meer aanwezig en ondersteunend zijn voor anderen.

De Verbinding Tussen Zelfzorg en Psychologische Veiligheid

Psychologische veiligheid op de werkplek draait om een cultuur waar iedereen zich gehoord en gewaardeerd voelt. Maar om die cultuur te scheppen, moeten we beginnen met onze eigen veiligheid en rust. Onze interne beleving – de manier waarop we omgaan met emoties, gedachten en stress – beïnvloedt sterk hoe we in interactie gaan met onze omgeving.

Voorbeeld uit mijn eigen praktijk

In mijn werk als consultant merkte ik bijvoorbeeld dat ik soms dagen vol afspraken had zonder pauzes, waarbij ik doorwerkte zonder naar mijn eigen behoeften te luisteren. Deze momenten van overbelasting hadden invloed op hoe ik mijn cliënten benaderde; ik werd minder geduldig en voelde me sneller gefrustreerd. Pas toen ik structureel tijd begon vrij te maken voor korte pauzes en reflectiemomenten, merkte ik dat ik rustiger en meer aanwezig was in mijn sessies. Die kleine stap in zelfzorg zorgde ervoor dat mijn cliënten zich veiliger voelden en vrijer om hun eigen ervaringen te delen, zonder angst voor oordeel.

Het begint dus met een simpele vraag:

Hoe kan ik vandaag voor mezelf zorgen, zodat ik morgen ook een veilige ruimte voor anderen kan bieden?

Zelfzorg als de Sleutel tot Veerkracht en Stabiliteit

Wanneer we aandacht besteden aan zelfzorg, heeft dat een direct effect op onze interne stabiliteit. Dit kan zo eenvoudig zijn als dagelijks een moment van reflectie inbouwen of onze werkdag zo indelen dat we onze grenzen respecteren. Die interne rust zorgt ervoor dat we veerkrachtig kunnen reageren op uitdagingen, zonder overweldigd te raken.

Zelfzorg versterkt onze veerkracht – het vermogen om om te gaan met stress en onzekerheden – en helpt ons in balans te blijven, zowel op het werk als daarbuiten. Deze veerkracht is essentieel voor psychologische veiligheid; het zorgt ervoor dat we open kunnen blijven staan voor de ervaringen van anderen en dat we een stabiele en ondersteunende aanwezigheid kunnen bieden.

Tips voor Zelfzorg ter Bevordering van Psychologische Veiligheid

  1. Plan Reflectiemomenten: Neem elke dag vijf minuten de tijd om even stil te staan bij hoe je je voelt. Welke emoties spelen er? Hoe is je energieniveau? Door regelmatig te reflecteren, kun je vroegtijdig stress herkennen en hier op een gezonde manier mee omgaan.
  2. Stel Grenzen: Dit lijkt eenvoudig, maar kan lastig zijn in de praktijk. Wees duidelijk naar jezelf en anderen over wat je wel en niet aankunt. Een ‘nee’ op z’n tijd is ook een ‘ja’ voor je eigen welzijn.
  3. Veerkracht Oefenen: Kijk terug op uitdagingen en overwinningen van de dag en leer hiervan. Veerkracht opbouwen helpt om in de toekomst beter om te gaan met stressvolle situaties.
  4. Zoek Actief Ondersteuning: Psychologische veiligheid betekent ook dat je de ruimte durft te nemen om hulp te vragen, zonder het gevoel te hebben dat dit als zwakte wordt gezien. Dit kan door regelmatig even te checken met een collega of een coach.

Zelfzorg in Actie: Een Concreet Voorbeeld

Als voorbeeld kan ik een ervaring delen van een training die ik gaf rond psychologische veiligheid. Eén van de deelnemers, een teamleider, gaf aan dat ze het lastig vond om zichzelf te geven in een team waar constant hoge verwachtingen waren. Ze voelde zich vaak opgebrand en merkte dat ze ongeduldig werd naar haar teamleden. In de training besprak ik het belang van zelfzorg en stelde voor dat ze elke dag een moment voor zichzelf nam om op adem te komen, hoe klein ook. Na enkele weken liet ze weten dat deze simpele verandering een groot verschil maakte. Ze voelde zich energieker en merkte dat haar team meer open werd, simpelweg omdat zij zelf rustiger en meer aanwezig was.

Dit verhaal laat zien hoe kleine aanpassingen in zelfzorg ons helpen om een veilige en stabiele aanwezigheid te zijn voor de mensen om ons heen. Uiteindelijk heeft iedereen baat bij een omgeving waarin we ons veilig voelen om te delen, te falen en te groeien.

Tot Slot

Zelfzorg en psychologische veiligheid zijn nauw met elkaar verbonden. Wanneer we investeren in ons eigen welzijn, leggen we een fundament voor een cultuur waarin anderen zich ook veilig en gesteund voelen. Door kleine veranderingen door te voeren in hoe we voor onszelf zorgen, kunnen we een grote impact maken op onze omgeving.

Het is een mooie uitnodiging aan onszelf: Hoe kan ik vandaag de basis leggen voor een veiliger en inclusiever morgen?

References

  1. Kabat-Zinn, J. (2005). Coming to our senses: Healing ourselves and the world through mindfulness. Hyperion.
  2. Edmondson, A. C., & Lei, Z. (2014). Psychological safety: The history, renaissance, and future of an interpersonal construct. Annual Review of Organizational Psychology and Organizational Behavior, 1(1), 23-43.